“मानिसको पिशाबद्वारा रोग उपचार: वैकल्पिक चिकित्सा र वैज्ञानिक दृष्टिकोण”

पिशाबको सम्बन्ध स्वास्थ्यसँग जुडिएको एक गहिरो कुरा हो, र केही पुराना उपचार विधिहरूले पिशाबलाई एक प्राकृतिक औषधि मान्दै त्यसको प्रयोग गरेका छन्। पिशाबको उपयोग विभिन्न परंपरागत चिकित्सा प्रणालीहरूमा गरिएको छ, विशेष गरी आयुर्वेद र अन्य प्राचीन उपचार पद्धतिहरूमा। यस लेखमा हामी पिशाबको औषधीय गुण र यसको उपयोग गर्न सकिने रोगहरूको बारेमा चर्चा गर्नेछौं।

पिशाबको औषधीय गुण

मानव शरीरले पिशाब (मूत्र) उत्पादन गर्दा, यो शरीरबाट विषाक्त पदार्थहरू र अपशिष्टलाई बाहिर निकाल्ने प्रक्रिया हो। पिशाबमा शरीरको स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित धेरै महत्त्वपूर्ण तत्वहरू समाहित हुन्छन्, जस्तै कि पानी, युरिया, क्रियेटिनिन, र मिनरल्स। यी तत्वहरूले शरीरको पाचन, मेटाबोलिज्म र विषाक्त पदार्थको उत्सर्जन प्रक्रियामा मद्दत पुर्याउँछन्।

कुछ आयुर्वेदिक चिकित्सकहरू र परंपरागत चिकित्सा प्रणालीहरूमा पिशाबको उपचारात्मक प्रयोगलाई ‘मूत्र चिकित्सा’ (Urine Therapy) भनिन्छ। यस अवधारणा अनुसार, पिशाबलाई विभिन्न रोगहरूको उपचारमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, विशेष गरी जब अन्य चिकित्सा उपचार उपलब्ध नहुनु, वा उपचारको आवश्यकता हुन्छ। मूत्र चिकित्सा प्राचीन आयुर्वेद र चीनी चिकित्सा पद्धतिमा उपयोग गरिएको थियो र यसका अनुसार पिशाबमा शरीरका विषाक्त पदार्थहरू समाहित हुन्छन् जसले स्वास्थ्य सुधार्न मद्दत पुर्याउँछन्।

कुन रोगमा पिशाब उपयोगी हुन्छ?

१. पाचन समस्याहरू र आंत्र विकारहरू: पिशाबलाई केही परंपरागत चिकित्सकहरूले पाचन सुधार गर्नका लागि उपयोग गर्ने बताएका छन्। आयुर्वेदिक उपचार अनुसार, पिशाबले पेटको अम्लीयता र पाचन प्रणालीलाई सन्तुलित बनाउन मद्दत पुर्याउँछ। विशेष गरी जब व्यक्तिमा कब्जियत, ग्यास्ट्राइटिस र अन्य आंत्र समस्याहरूको समस्या हुन्छ, पिशाबलाई अर्कै उपायका रूपमा प्रयोग गरिन्छ।

२. स्किन समस्याहरू (त्वचा रोग): कसैलाई स्किन एलर्जी, एक्जिमा, या अन्य त्वचा समस्याहरू हुँदा पिशाबको बाहिरी प्रयोग फाइदाजनक मानिन्छ। यसमा भएका विभिन्न मिनरल्स र तत्वहरूले छालालाई पोषण दिने र इन्फेक्शनसँग लड्न मद्दत पुर्याउँछन्। कतिपय डर्माटोलोजिस्ट र आयुर्वेदिक चिकित्सकहरूले यसलाई प्राकृतिक ब्यूटी उपचारका रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।

३. मोटोपन र वजन घटाउने उपाय: केही चिकित्सकहरू पिशाबको सेवनलाई मोटोपन घटाउने उपायका रूपमा पनि प्रस्तुत गर्छन्। यसको मुख्य कारण यो हो कि पिशाबले शरीरको मेटाबोलिज्मलाई सक्रिय पार्ने र विषाक्त पदार्थहरूलाई बाहिर निकाल्न मद्दत पुर्याउँछ, जसले शरीरको वजन घटाउने प्रक्रियामा मद्दत गर्छ।

४. प्रतिरक्षा प्रणालीको मजबुतीकरण: पिशाबका तत्वहरू शरीरको इम्युन सिस्टमलाई बलियो बनाउन मद्दत पुर्याउँछन्। केही अध्ययनले पत्याउँछन् कि पिशाबको सेवनले शरीरको एन्टीबडी (antibody) उत्पादनलाई प्रवर्धन गर्छ, जसले विभिन्न संक्रमण र रोगहरूबाट सुरक्षा प्रदान गर्दछ।

५. मानसिक समस्याहरू: मूत्र चिकित्सकहरू मानसिक स्वास्थ्यमा पनि पिशाबको योगदानको बारेमा कुरा गर्छन्। मानसिक तनाव, चिन्ता र अवसादका समस्यामा पिशाबको नियमित सेवनले सुधार ल्याउने विश्वास गरिन्छ।

डा. विजयराघवन (Vijayaraghavan) को भनाइ

भारतका प्रसिद्ध आयुर्वेदिक चिकित्सक डा. विजयराघवनका अनुसार, “मूत्र चिकित्सा एक परंपरागत उपचार पद्धति हो जसले शरीरको इन्फेक्शनलाई कम गर्छ र शरीरको प्राकृतिक क्षमता बढाउँछ। यसलाई विशेषगरी तब प्रयोग गर्न सकिन्छ जब अन्य उपचार प्रभावकारी नहुन।” उनले भनेका छन् कि पिशाबको सेवन गर्दा शरीरको प्राकृतिक रक्षात्मक प्रणाली सक्रिय हुन्छ र शरीरको ताजगी र सन्तुलन कायम राख्न मद्दत पुर्याउँछ।

निष्कर्ष

पिशाबको औषधीय गुणको बारेमा चिकित्सा क्षेत्रमा मत विभिन्न छन्, र यो केही परंपरागत चिकित्सा प्रणालीहरूको हिस्सा भएकोले, यसको उपयोग गर्दा सावधानी अपनाउनु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। वैज्ञानिक दृष्टिकोणले मूत्र चिकित्सा बारे अझै अध्ययन गर्न आवश्यक रहेको छ, तर केही रोगहरूमा यसले फाइदा पुर्याएको देखिएको छ। यसका प्रयोगबाट पहिले चिकित्सकसँग सल्लाह लिनु अत्यावश्यक छ।