हिन्दू परम्परामा साँझको आरती–पूजा अत्यन्तै महत्वपूर्ण मानिन्छ। बिहानजस्तै साँझको समयमा पनि वातावरण शान्त, पवित्र र आध्यात्मिक हुन्छ। यस समयमा दीप प्रज्वलन गरी आरती, पूजा र प्रार्थना गर्नु नकारात्मक ऊर्जा हटाउने, सकारात्मकता फैलाउने, र आत्मशुद्धिको प्रभावकारी माध्यम मानिन्छ। यस लेखमा साँझको पूजा कसरी गर्ने, कुन बार कस्को पूजा गर्ने, र यसको आध्यात्मिक तथा व्यवहारिक महत्त्वबारे जानकारी दिइएको छ।
साँझको पूजा–आरती कसरी गर्ने?
साँझको पूजा गर्न विशेष रूपमा शुद्धता, भक्ति र सरल विधिको पालना गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
विधि:
-
स्थान सफा गर्नुहोस्: पूजा गर्ने ठाउँ सफा गर्नुहोस्। घरको उत्तर वा पूर्व दिशातर्फ पूजा गर्न उपयुक्त मानिन्छ।
-
दीप प्रज्वलन गर्नुहोस्: घ्यू वा तेलको दीप जलाउनुहोस्। दीपकले अन्धकार हटाउने प्रतीकका रूपमा सकारात्मक ऊर्जा प्रदान गर्छ।
-
धूप र अगरबत्ती बाल्नुहोस्: वातावरण पवित्र गर्न र मन एकाग्र गर्न धूपको प्रयोग गरिन्छ।
-
देवताको मन्त्र वा आरती गाउनुहोस्: जस दिन जो देवी–देवताको पूजा गर्नु हो, तिनीहरूको मन्त्र, आरती वा भजन गाउनुहोस्।
-
प्रसाद चढाउनुहोस्: फलफूल, मिठाई वा जे छ, त्यो श्रद्धापूर्वक चढाउनुहोस्।
-
प्रार्थना र ध्यान गर्नुहोस्: दिनभर गरेका कर्मका लागि क्षमा माग्दै धन्यवाद दिनुहोस्।
-
आरती घुमाउनुहोस्: घण्टी बजाउँदै आरती घुमाउनुहोस्, पाँच, सात वा नौपटक।
बार अनुसार देवी–देवताको पूजा
| बार | पूजा गरिने देवी/देवता | विशेषता |
|---|---|---|
| आइतबार | सूर्यदेव | तेज, स्वास्थ्य र आत्मबल |
| सोमबार | भगवान शिव | मानसिक शान्ति, आरोग्यता |
| मंगलबार | गणेशजी/हनुमानजी, दुर्गा | साहस, रक्षा र ऊर्जा |
| बुधबार | गणेशजी/विष्णु | बुद्धि, व्यवसायिक सफलता |
| बिहीबार | विष्णु, गुरुदेव | ज्ञान, समृद्धि |
| शुक्रबार | लक्ष्मी माता | धन, सुख-शान्ति |
| शनिबार | शनिदेव, भैरव | पीडा निवारण, कर्म सुधार |
बार अनुसार देवी–देवताको पूजा गर्दा त्यो दिनको विशेष ऊर्जा वा ग्रह सम्बन्धित दोष हटाउने विश्वास रहिआएको छ।
साँझको आरती–पूजाको लाभ
-
नकारात्मक ऊर्जा हटाउने: साँझ आरतीले घरको नकारात्मक ऊर्जा हटाउँछ र सकारात्मकता ल्याउँछ।
-
मनको एकाग्रता: दैनिक साँझ ध्यान, मन्त्र वा आरती गर्दा मन एकाग्र हुन्छ, तनाव घट्छ।
-
पारिवारिक समृद्धि: पूजा गर्दा परिवारजनको सामूहिक सहभागिता बढ्छ, आत्मीयता बलियो हुन्छ।
-
आध्यात्मिक उन्नति: निरन्तर भक्ति भावले आत्मा शुद्ध हुन्छ र आन्तरिक शान्ति प्राप्त हुन्छ।
-
ग्रहदोषको शमन: बार अनुसार पूजा गर्दा त्यस दिनसँग सम्बन्धित ग्रहदोष वा बाधाहरू हट्न सक्छन्।
निष्कर्ष
साँझको आरती–पूजा केवल धार्मिक क्रिया होइन, यो एक आत्मिक अभ्यास हो जसले घर–परिवारमा सकारात्मकता फैलाउँछ। शुद्ध मन र श्रद्धासाथ गरिने साँझको पूजा व्यक्तिको मानसिक, भावनात्मक र आध्यात्मिक जीवनमा गहिरो प्रभाव पार्छ। बार अनुसार देवी–देवताहरूको आराधनाले विशेष लाभ मिल्ने विश्वासले गर्दा नेपाली समाजमा यो अभ्यास आज पनि जीवित छ।
साँझको केही समय आरती–पूजा र आत्मचिन्तनमा बिताउनु, आधुनिक जीवनशैलीमा पनि एक सन्तुलित र शान्त जीवन जिउन सहयोगी माध्यम बन्न सक्छ।